آناتومی بدن

آناتومی بدن و اهمیت مطالعه آن

آناتومی یا همان کالبدشناسی به تشریح و بررسی ساختار بدن موجودات می‌پردازد. در واقع آناتومی شاخه‌ای از علوم زیستی و پزشکی بوده که به شناسایی قسمت‌ها و اعضای بدن می‌پردازد. در این علم ارتباط اعضا با یکدیگر و نقش آن‌ها به خوبی مشخص می‌شود.کالبدشناسی انسان، جانوران (زوتومی) و گیاهان (فیتوتومی) زیرشاخه‌ای از علم تشریح هستند. سابقه مطالعه علم تشریح به دوران قل یونان بوستان بازمی‌گردد. حال باید ببینیم مطالعه این علم چه نقشی در زندگی ایفا می‌کند.

روش‌های کالبدشناسی

حتما به خاطر دارید که در زمانی نه چندان دور برای پی بردن به کالبد موجودات، از روش بریدن و کالبدشکافی استفاده می‌کردند. برای این کار در سالن‌های تشریح به برش اعضای بدن یک جاندار می‌پرداختند و اعضای آن را برای دانشجویان تشریح می‌کردند. اما امروزه روش برش اعضا و جراح بسیار کمرنگ شده و برای این کار از تکنولوژی عکسبرداری استفاده می‌کنند. روش‌‌هایی که برای بررسی آناتومی انجام می‌شود، آناتومی میکروسکوپی و ماکروسکوپی نام دارد.

آناتومی میکروسکوپی و ماکروسکوپی

آناتومی میکروسکوپی

میکروسکوپی یا هیستولوژی به معنی مطالعه برروی بافت و سلول‎‌های بدن جانداران است. این اعضا با چشم غیر مسلح قابل دیدن نبوده و تنها از طریق بافت شناسی می‌توان به آن پی برد. میکروسکوپ وسیله‌ای است که برای این کار استفاده می‌شود. با مشاهده بافت سلول‌ها و پیوندشان بر زیر میکروسکوپ می‌توان به تشریح آن و بیماری‌های احتمالی پرداخت. برای این کار بخش کوچکی از بافت را به کمک رنگ بافت شناسی مورد بررسی قرار می‌دهند.  پاتولوژیست‌ها با معاینه و مطالعه سلول و بافت بدن، مشاهدات را برای پی بردن به مشکلات احتمالی در دسترس دیگران قرار می‌دهند.

آناتومی ماکروسکوپی

ماکروسکوپی یا توپوگرافیک علمی است که از طریق چشم غیرمسلح قابل دیدن است. این کار برای به دست آوردن اطلاعاتی از ساختار بدن و سیستم‌های آن به کار برده می‌شود. یکی از روش‌های نام آشنا در این زمینه، آندوسکوپی نام دارد. به وسیله آندوسکوپی که از طریق فرستادن لوله‌ای دوربین‌دار به بدن انجام می‌شود، می‌توان اندام داخلی را تشریح کرد. این لوله از مقعد و یا دهان وارد بدن شده و عکس‌برداری می‌کند. ام آر آی و یا استفاده از اشعه ایکس و سیتی‌اسکن روش‌های دیگر مطالعه آناتومی ماکرو است. قابل ذکر است در روش‌های عملی آناتومی کلان، از کالبدشکافی استفاده می‌شود.

در آناتومی ماکروسکوپی، سیستم‌های بدن انسان مانند سیستم گوارشی، تنفسی، عصبی، عضلانی، لنفاوی… مورد بررسی و تشریح قرار می‌گیرد. در روش تشریح علاوه بر مطالعه مستقیم برروی بدن موجودات، می‌توان از ابزارهای کمک آموزشی مانند مولاژ نیز استفاده کرد. مولاژ سیستم گردش خون، مولاژ دستگاه گوارشی انسان، مولاژ دستگاه عصبی و مولاژ دستگاه دفع ادرار از این نمونه موارد هستند.

مولاژها که آناتومی بدن نیز نامیده می‌شوند، برای پی بردن به اعضا و جوارح بدن انسان و موجودات ساخته می‌شوند. با استفاده از این تجهیزات آزمایشگاهی و کمک آموزشی علوم، می‌توان موارد دیگری همچون جراحات و شکستگی‌های بدن را مورد بررسی قرار داد. این لوازم در مدارس و دانشگاه‌ها برای آموزش به دانش‌آموزان و دانشجویان کاربرد دارد.

مولاژ

مولاژ و کاربرد آن

مولاژ چیست و چه کاربردی دارد؟

مولاژ یا قالب ریزی به منظور آموزش و نمایش عضو خاصی از بدن جانداران و انسان ها به کار می رود. این وسیله در حیطه پزشکی و درمانی کاربرد دارد و برای تشریح آناتومی عضوی از بدن به کار می رود. توسط بعضی از این مدل ها می توان آسیب های وارده به بدن را شبیه سازی کرد.

این ابزارهای کمک آموزشی از جنس پلاستیک و یا PVC نشکن هستند. در گذشته از موم یا لاتکس برای ساخت آن ها استفاده می کردند. نمونه های مومی در اواخر قرن ۷ در شهر ناپل ساخته شدند. در اواخر قرن ۱۹ بیش از ۲۰۰۰ مدل توسط جورلس بارتا در بیمارستانی در پاریس ساخته شد. از آن زمان تاکنون این محصولات برای آموزش پزشکی مورد استفاده قرار گرفته است.

رنگ آمیزی مدل ها بسیار مهم است و بهترین حالت آن زمانی است که مشابه با واقعیت رنگ آمیزی شود. کیفیت رنگ های به کار رفته بسیار مهم است و بهتر است از رنگ های بدون سرب و ثابت استفاده شود.

کاربرد و موارد استفاده

هر کدام از این قالب ها در رشته خاصی کاربرد دارند. اما اکثر آن ها در آزمایشگاه های مجهز و مراکز درمانی دیده می شوند. در دروس کالبد شناسی، رشته های پزشکی، مامایی، دندان پزشکی، گیاه شناسی و جانور شناسی این مدل ها برای آموزش به کار می روند.

بعضی از مدل ها همانند مولاژ قلب، در کلینیک های مرتبط مانند قلب و عروق مورد استفاده قرار می گیرند. مولاژ اسکلت انسان و مولاژ دندان شایع ترین مدل دیده شده در آزمایشگاه و مطب ها است. پزشکان با قرار دادن مدل ها در مطب خود می توانند بیماران را با آناتومی و صدمه وارد شده بر عضو مورد نظر بیشتر آشنا کنند. بعضی از مدل ها نیز برای نمایش سیستم های بدن مانند سیستم دستگاه عصبی، سیستم دستگاه گوارش، سیستم دستگاه گردش خون و … طراحی شده اند.

مدل ها اغلب به سه صورت تولید می شوند: ایستاده که بیشترین حالت مدل هاست و به صورت نیم تنه یا کامل است مدل رومیزی که قابل استفاده بر روی میز بوده و مدل دیواری که به راحتی بر روی دیوار توسط قلاب نصب می شود. مدل هایی که در اندازه های طبیعی تولید می شوند بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.

کاربرد مولاژ

قطعات برخی از مولاژها قابل تفکیک است و با تفکیک تشریح عضو آسان تر می شود. این قطعات جدا شونده به شکل پین و یا مگنت بر جای خود قرار می گیرند. شرکت آتیه ساز ایرانیان پیشرو در تولید مولاژهای قابل تفکیک از نوع آهنربایی است.

بعضی از مدل ها وارداتی (از کشور چین) هستند و بعضی دیگر تولید داخلی می باشند. این محصول در داخل کارخانه با قالب های مخصوصی طی فرایند تزریق، پخت، فرز، پرداخت و نقاشی و رنگ آمیزی تولید می شوند.