آمفی تئاتر یا همان تماشاخانه، مکانی سرپوشیده و یا باز است که در آن به اجرای نمایش می پردازند. در این مکان جشنواره هایی همچون موسیقی، نمایش و هنر، کنسرت، سخنرانی، سمینارها و همایش ها برپا می شود.
قدمت این نوع سالن ها به زمان های خیلی دور برمی گردد. در زمان روم باستان، این نمایش خانه ها برای اجرای نمایش و تردستی، سخنرانی ها و مراسمات پادشاهان ساخته می شده اند. اولین آمفی تئاتر با قدمت طولانی، در شهر پمپئی می باشد که قدمتش به سال ۷۵ میلادی قبل از مسیح باز می گردد. در کشورمان ایران، تماشاخانه های معروف و مجهزی همچون تماشاخانه سنگلج، تئاتر شهر و ایرانشهر وجود دارد. اما این سالن ها باید از تجهیزات و ویژگی های خوبی برای اجرای یک نمایش ایده آل برخوردار باشند.
سالن های نمایش و آمفی تئاتر، در ابتدا به صورت روباز و در فضای آزاد ساخته می شده اند. اما با گذشت زمان و امروزه، آمفی تئاترها به طور مسقف ساخته شده و فضای سرپوشیده ای دارند.
ورودی سالن
براساس اندازه و فضای هر سالن، باید ورودی مناسبی جهت رفت و آمد حضار در نظر گرفته شود. ورودی ها باید به گونه ای باشند تا تجمع صورت نگرفته و عبور و مرور به راحتی صورت گیرد.
سالن انتظار
بعد از ورودی، افراد داخل سالن انتظار خواهند شد. این قسمت نیز باید دارای فضای کافی برای انتظار و نشستن حضار باشد. استفاده از صندلی های انتظار نکته ای است که باید مورد توجه قرار گیرد. در این سالن امکاناتی چون کافه و سرویس بهداشتی وجود دارد.
معماری آمفی تئاتر
این سالن ها معمولا به شکل خاص و متمایزی نسبت به سالن های دیگر ساخته می شوند. نمای بیرون و معماری کل بنا، تزئینات به کار رفته و سالن داخلی باید از ویژگی های خاصی برخوردار باشند.
سقف و تزئینات
سقف سالن های آمفی تئاتر معمولا از گچ و یا سقف کاذب پوشیده شده و از تزئینات و کنده کاری های خاصی برخوردارند. سقف این سالن ها قابلیت اجرای نورپردازی و چاپ تصاویر دلخواه را دارند. از دیگر ویژگی های سقف آمفی تئاتر می توان به انعکاس صدا در سالن اشاره کرد که برای همایش ها و سخنرانی ها حائز اهمیت می باشد.
معماری داخلی سالن
معماری سالن ها در هر کشوری به طور متمایزی صورت می گیرد. اما در بیشتر کشورها هنوز از معماری های قدیم روم در ساخت سالن استفاده می شود. در این معماری، تمام صحنه و دیوارها تحت شعاع قرار می گیرند. شکل سالن ها بر اساس نوع ظرفیت، می تواند هندسی و آکوستیک باشد.
صندلی آمفی تئاتر
صندلی یکی از دکوراسیون های داخلی و بسیار مهم در سالن آمفی تئاتر می باشد. صندلی های تماشاخانه باید از حالت آرگونومی بدن و انحنا در کف و پشتی برخوردار باشند تا افراد حضار در سالن، با نشستن طولانی مدت، احساس خستگی و آزردگی نکنند.
ابعاد صندلی ، جنس بدنه و رنگ از مباحث دیگری است که باید در انتخاب صندلی به آن دقت شود. رنگ صندلی، بهتر است با محیط سالن هماهنگی داشته باشد تا ترکیب و هارمونی زیبایی ایجاد کند. ابعاد صندلی و ارتفاع آن از سطح زمین باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد تا افراد دچار مشکل نشوند.
بسیاری از آمفی تئاترها، در دو طبقه (همکف و بالکن) ساخته می شوند. چیدمان صندلی ها باید به گونه ای باشد تا تمام حضار به صحنه اجرا (سن) اشراف داشته باشند. ترتیب و هماهنگی در چینش صندلی ها باید با دقت انجام شود تا مخاطبان بدون نیاز به حرکت سر، سالن را ببینند.
صحنه نمایش
در زمان های قدیم و زمان روم باستان، صحنه نمایش در میان سالن قرار داشته و مردم دورتادور آن به طور دایره وار می نشستند. اما با گذشت زمان و امروزه، سِن در قسمت جلویی سالن و در برابر دید تمام حضار قرار می گیرد.
اندازه صحنه با اندازه سالن مرتبط بوده و هرچه فضای سالن بزرگتر باشد، باید صحنه نمایش نیز بزرگتر ساخته شود. همچنین برای اجرای نمایش های تئاتر، باید صحنه فضای کافی دکور و تجهیزات را داشته باشد.
نور و صدا
یکی دیگر از موارد مهم و اجرایی، نورپردازی و صدا برداری است. در هر سالنی از جمله سالن های آمفی تئاتر، باید صدا در تمام نقاط به طور یکسانی شنیده شود. صدا باید با وضوح بالا و باکیفیت به گوش مخاطبان برسد.
معمولا در تمامی سالن های آمفی تئاتر، یک اتاق روبروی صحنه جهت صدابرداری و نورپردازی وجود دارد.
اتاق گریم و کارگردانی: این دو اتاق باید در نزدیکی سن قرار گیرد تا بازیگران و کارگردان به طور مستقیم بر صحنه اجحاف داشته باشند. اتاق گریم و کارگردان معمولا به فضایی در حدود ۹ متر مربع نیاز دارند.
آمفی تئاتر مدارس
سبک و معماری سالن در این مورد باید متناسب با مقطع دانش آموز اجرا شود. دیوار و کف پوش با رنگ های مناسب، محیطی هیجان انگیز برای دانش آموز فراهم خواهد کرد.