دستگاه شنوایی، سیستمی از بدن انسان‌ها و حیوانات است که وظیفه درک و شنیدن صدا را برعهده دارد. این دستگاه که آناتومی و ساختمان گوش را نشان می‌دهد، از ۳ بخش گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی تشکیل شده است. این ۳ بخش صداهای شنیده شده را به مغز ارسال می‌کنند تا به خوبی درک و تشخیص داده شوند. هرکدام از بخش‌ها وظیفه و کار خاصی انجام می‌دهند تا امواج صوتی (صدا) به اعصاب شنوایی برسد. برای آشنایی با تمام بخش‌های سیستم شنوایی و آناتومی گوش انسان در این مقاله همراه ما باشید.
گوش خارجی
اولین بخش از سیستم شنوایی گوش خارجی یا همان بیرونی بوده که وظیفه دارد تا تمام امواج صوتی و صداها را جمع‌آوری کند. بعد از آن صداها به بخش بعدی انتقال می‌یابند. گوش خارجی شامل ۳ بخش لایه گوش و مجرای لوله‌ای و پرده صماخ است. مجرای گوش یک مجرای لوله‌ای کوتاه و کوچک است که به پرده صماخ می‌رسد. پرده صماخ حالتی غشایی دارد و برحسب امواج صدا، مرتعش می‌شود. گوش خارجی یک وظیفه دیگر نیز دارد و آن حفاظت از گوش به وسیله جرم است. جرم تشکیل شده بر سوراخ گوش باعث می‌شود تا عفونت به داخل راه پیدا نکند. البته باید نسبت به مقدار و سختی جرم دقت کرد؛ اگر مقدار ترشح شده بسیار زیاد و خارج از حد طبیعی باشد، ممکن است باگذشت زمان فرد دچار مشکل و آسیب شود. پس در این زمان بهتر است بدون خوددرمانی سریعا به پزشک مراجعه کنید و مشکل را برطرف نمایید.
گوش میانی
گوش میانی وظیفه تقویت و انتقال امواج صوتی را برعهده دارد. این بخش در یک حفره استخوانی به نام پرده تیمپان جای دارد. امواج صوتی از طریق ۴ استخوان کوچک این بخش که چکشی، سندانی، عدسی و رکابی نام دارند، به داخل گوش میانی هدایت می‌شوند. استخوان رکابی کوچکترین استخوان بدن انسان است.
گوش داخلی
بعد از انتقال امواج از طریق لایه میانی، گوش داخلی آنها را دریافت کرده و به امواج شنیدنی تبدیل می‌کند. این بخش نیز از چند قسمت تشکیل شده و به عنوان مهمترین بخش گوش شناخته می‌شود. در این قسمت مجاری نیم حلقوی، کیسه اوتریکول و ساکول، حلزون، غشا بازیلر، اندام کورتی و تونل کورتی وجود دارد که در ادامه به طور مختصر به آنها اشاره خواهیم کرد.
مجاری نیم حلقوی، ۳ عدد هستند و نقشی در عمل شنیدن صدا ندارند؛ تنها وظیفه این مجاری، حفظ تعادل بدن است. مجاری نیم حلقوی در بالای یک کیسه به نام اوتریکول جای دارند و از طریق یک مجرای کوچک به کیسه دیگری به نام ساکول متصل می‌شوند.
حلزون
حلزون بخشی از گوش داخلی بوده که به دلیل شباهت به شکل حلزون، به این اسم شناخته شده است. این بخش در زیر مجاری نیم حلقوی واقع شده و از طریق دریچه بیضی به گوش میانی وصل می‌شود. در وسط این حلزون، مجرای حلزونی (معروف به ساکول) قرار دارد. غشاء بازیلر نیز دیواره‌ای است که حفره حلزونی را به دو بخش تقسیم می‌کند.
اندام و تونل کورتی
اندام کورتی به قسمتی گفته می‌شود که روی غشاء بازیلر نام دارد. این اندام‌ها از قسمت قاعده تا راس حلزون به تدریج زیاد می‌شوند. تونل کورتی مجموعه‌ای از سلولهایی است که رأسشان دوبه دو و مجاور هم قرار گرفته است. این حالت باعث تشکیل یک مقطع مثلثی می‌شود که به آن تونل کورتی می‌گویند.
مشکلات سیستم شنوایی
زمانی که صدا به خوبی و واضح درک نشود، یعنی سیستم شنیداری و گوش دچار اختلال شده است. این اختلال به ۳ دسته کم شنوایی حسی – عصبی، انتقالی و آمیخته تقسیم می‌شود.
- کم شنوایی حسی – عصبی
زمانی که گوش داخلی و راه‌های عصبی این بخش دچار ناهنجاری شوند، فرد دچار کم شنوایی حسی – عصبی می‌شود. این ناهنجاری ممکن است بر اثر کهولت سن و یا تحلیل رفتن عصبهای گوش دورنی باشد.
- کم شنوایی انتقالی
این حالت زمانی به وجود می‌آید که استخوانچه‌های گوش میانی و پرده گوش دچار مشکلاتی شده باشند.
- کم شنوایی آمیخته
این نوع اختلال ترکیبی از هر دو حالت کم شنوایی حسی – عصبی و انتقالی است. زمانی که فرد از هردو حالت علائمی داشته باشد، اصطلاحا گفته می‌شود که دچار کم شنوایی آمیخته شده است.
نتیجه‌گیری
گوش یکی از اعضای مهم در بدن انسان بوده که همانند ارگان‌های دیگر باید محافظت شود. سیستم شنوایی و درک صداها همگی به عملکرد خوب اجزای گوش و رشته‌های عصبی آن بستگی دارد. برای تشریح آناتومی این عضو می‌توانید از مولاژ گوش شرکت آتیه ساز ایرانیان کمک بگیرید. این محصول با قطعات تفکیک شونده، به خوبی ساختار گوش را نشان می‌دهد.